Kageunet naka ekaru 2020, abu ekurut loitetet, lo eyauni adeka kogeu airumiaar iyemuto kakwap kere kotupitete epone lo esiaritorakora. Aponi kongicunai ebe, elibunit ekurut lo kosokooni lo onyamat koibuga lo Wuhan, kakwap nako China kangeset naka ekaru 2019. Ngina nesi abunio kisiarakinor akwap kere. Ekurut lo nesi eyaunit adeka na kwana ejena kwape COVID-19 (coronavirus disease 2019), ido, ayau atwanare na imilionin luka itunga kakwap kere! Karaida itukurianit ekurut lo akwap kere, konye mam ijo ikatuni ekurut lo karai mam ijo igongakina kede itungan yen edeka.

Inyobo awanyunneta?
Imurok kesi eutasi aisisiaunun iboro luitetiak lu ikamunitos ekurut lo kangin paaran.
Konye nu ber esisiaun kesi nuta ebe, icie itunga mam kotoma ageunet, itoduunenete awanyuneneta nu ekurut kalo karaida edekasi. Ipedori ijo adakit ekurut lo kakuwan adaun apaarasia aarei toni isabiitin iyarei eroko ijo kewanyuna aanyununeta.
Awanyununeta nu ber idilasi, nu ekodakina kede ekurut lo kesi nuta;
• Ainges eiyengane
• Aola na iyata amunaar
• Eimidi lo einakit amwanis naka akuwan aikeitoi
• Aipup epasane
Aanyununeta nu mam idilas:
• Aipup aiterot
• Amaranuunun na kuwan ka aiterot
• Ajaut ka ajimis oporotoi
• Ariebo na akou
• Apipilu ka airieb na amoori
• Apapangu na akituk
• Amamus aipup aures na ibore
Epedorete awanyununeta nu adepara kane ejaasi itunga icie. Kitijenik ayaitok nu angaleu arai ejai itunganan kede awanyununeta nu;
• Apagalu kotoma oiyengane
• Arai ijulakina eriagi lo akituk ka ereet
• Apipilu ka alangiru na mam ekot adaun kotoma atorob
• Aitotolikino na adam
• Aipup ailuruna na edepara
Eroko engicio awanyununeta acie.
Kodolok emuron lo angaleu kiwanyu ijo adio kawanyununeta ngun. Icorakini ijo emuron kon;
• Asalit ore kongici awanyununeta ngun
• Alosit awanyanario
• Alosit adekis adumun amukian
Ekorona kede etutum arai emusuuja Etiono atiakun etutum kede ekorona konye aanynuneta nuka ekorona kesi ededeng adepar, ido emunaaros atipet kitiriani kede nu etutum, nu epedori akuwan aicikakin.
Eyauni ekorona atwanare kotoma apak na euriana arai mam imukeo. Eomitai ebe ikanyaape kotoma akwatat (6%) kotoma otunga lu ikatunete adeka na ekorona kesi etwakete.
Inyobo eyauni ekurut loka Coronavirus?
Ekurut loka ekorona (Coronavirus) nesi itoruni toma otiang. Apolouke egeuni ber ikesa yi apoloun kakuwan na etiang eroko kikopakina do ne ejai itunganan. Kanu ekurut lo aikopakin ne ejai itunganan, ekot itunganan ber aikopun kane ejai etiang lo edakit nesi. Kepolou do ekurut kakuwan kitunganan, epedori do kwana eikopa kiding itunga kitorite toma aimula nu edesitos kotoma aola, oikarisone, arai bonat kotoma einer.
Epedori ikurut yen aijar kotoma aimula kau toni ne iyengara itunganan icie, koyauni adeka. Ipedori da bobo ijo aikopun adeka naka ekorona kitiro ijo akituk, ekume arai Akonye akaulo atiror ne edetakina aimula nu ejai ekurut lo Konye eomitai ebe, mam lo erai eipone lo ekorar ekurut lo noi.
Toni lolo, mam ber engicunitai etiang lo eturuni ekrut lo ikopun otunga, konye eomitos ipiriotin ebe esubit bala itorunit ekurut lo omeniai kikopakin ne ejaasi imuno arai otiang yen enyaritai amekimek kikopakin do otunganan. Eomitai ebe iswamauna nu kere kosokooni lo inyamat lo epukoro kalaije koibuga lo Wuhan, China.
Ingaibo ejai oitelesit lo aikatun adeka na?
Epatanikini ijo aikatun adeka na arai kigongakinos ijo kede itunganan yen ejatotor kede adeka naka ekorona kacut, arai edetakina ijo aimula ke araibo nat itirorit ne edoitos aimule ke ne ekorisor, awolar arai inera. Ijai ijo da oitelesit lo aikatun adeka na arai:
• Iboete ijo kede itunganan yen ejatatar kede adeka na ekorona.
• Arai idari ijo itungan yen edeka ekorona
• Ijatatar ijo kede minat yen ejatatar kede adeka naka ekorona. Ipolok nepepe ka itunga lu ejatatar kede adekasinei nu etiono angaleun kedi da bobo epatana adeka na aroikin.
Imoriaritos adekasinei nu;
• Adekasinei nu ikamanara kede etau
• Adeka na ingalura
• Atumes na edepara
• Adeka na akojo (sickle cell)
• Anonoku
• Adeka na esukaali
Ewomitai bobo da ebe, angor da acie nu epotiete acie epatanikit aikatun adeka na naaara enonok awate kec aitiji adekasinei. Mam da toto na epotiei epatana aikopakin ikokuke adeka na konye epedori ikoku aikatun adeka nin akaulo na idounere.
Epone inwakere adeka na
Inyobo amukian ejai?
Nu tupitono
Ebeit ijo anapit amask?
Kodumak aidules acie otoma apapula!